21 Mayıs 2010 Cuma

Kısırlıkta En Sık Sorulan Sorular

Kadında Üreme
Kadın üreme organları hangileridir? Kadın üreme organları dış genital organlar ve iç genital organlardan oluşur. Vajen açıklığını çevreleyen iki büyük deri kıvrımına labia majora (büyük dudaklar) adı verilir. Bunlar yağ dokusu, ter bezleri ve kıl kökleri içerir.

Labia minoralar (küçük dudaklar) labia majoraların iç kısmında bulunan bağ dokusu ve kan damarlarını içeren ince deri kıvrımlarıdır. Klitoris cinsel aktivite sırasında kanla dolarak setleşen dokulardan oluşur. Himen (kızlık zarı) vajen açıklığının dış kısmını kaplayan ince bir zardır. İç genital organlar vajen, rahim, fallop tüpleri (üreme kanalları) ve yumurtalıklardan oluşur. Vajen vulvadan rahme ulaşan yaklaşık 7-9 cm uzunluğundaki pasajdır. Elastik olduğu için cinsel ilişki ve doğum sırasında gerilebilir. Rahim armut şeklinde bir yapıdır, gövde ve rahim ağzından oluşur. Rahmin içi endometrium adı verilen ve her adet kanaması ile dökülen bir tabaka ile kaplıdır. Fallop tüpleri (üreme kanalları) rahim ve yumurtalık arasındaki yapılardır. Aşağı yukarı 10 cm uzunluğundaki bu yapılar yumurtanın rahme ulaşmasını sağlar. Döllenmiş yumurtanın ilk gelişimi tüplerde gerçekleşir. Yumurtalıklar kanalların her iki yanında yer alan içlerinde bir çok yumurta içeren, östrojen ve progesteron gibi hormonları üreten yapılardır.

Bir kadının yumurtalıklarında kaç yumurta bulunur? Kız çocuğu doğduğunda yumurtalıklarında 400.000 civarında yumurta bulunur. Doğumdan sonra yumurta üretimi olmaz. Doğumdan ergenlik dönemine kadar geçen sürede bu yumurtaların bir kısmı dejenere olur. Ergenlik ile birlikte her ay bir yumurta olgunlaşarak atılır. Yumurtalıklardaki yumurtaların dejenere olmasını sigara, ilaç, radyasyon ve çevresel faktörler arttırabilir. Yumurtalar çok azaldığında menopoz başlar.

Adet dönemlerindeki hormonal değişiklikler nelerdir? Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve Luteinize edici (LH) hormonları gonadotropin hormonları olarak isimlendirilir. FSH yumurtalıklarda folikül (yumurta içeren küçük sıvı dolu kesecik) oluşumunu uyarır. Folikül içindeki yumurtanın etrafındaki hücrelerden östrojen salgılanır. Östrojen rahmin iç tabakasının (endometrium) kalınlaşmasını sağlar. Östrojen kritik düzeye ulaşınca ani LH salınımı olur. Bu ani artış yumurtanın olgunlaşarak 36 saat sonra atılmasına yani yumurtlamaya neden olur. 28 günlük adet döneminde yumurtlama 13-14 üncü günlerde gerçekleşir. Yumurtlamadan sonra yumurtalıklardan progesteron adı verilen hormon salgılanmaya başlar. Gebelik gerçekleşirse progesteron ve östrojen artışı devam eder. Gebelik gerçekleşmediğinde ise östrojen ve progesteron düzeyi düşer ve buna bağlı olarak endometrium (rahmin iç tabakası) dökülür ve adet kanaması başlar.

Yumurta nasıl olgunlaşır ve salınır? Yumurta folikül olarak adlandırılan sıvı dolu keseciklerde bulunur. Folikül büyümeye başladığında içinde sıvı toplanır. Büyüklüğü 18-20 mm ulaşır ve LH yükselmesinden 36-38 saat sonra folikül çatlar. Ani LH artışı bir dizi hormonal reaksiyon başlatır ve folikülün kenarından açılan delikten yumurta salınır. Serbestleşen yumurta fallop tüplerinin fimbria adı verilen ipliksi yapıları tarafından içeri alınır.

Yumurtlama her adet döneminde aynı mı, yoksa değişik yumurtalıktan mı gerçekleşir? Her ay yumurtlamanın hangi yumurtalıktan gerçekleşeceği tamamen tesadüfidir. Yapılan ultrasonografik inceleme ile hangi yumurtalığın aktif olduğu tespit edilebilir.

Adet döneminde rahimde ne gibi değişiklikler olur? Adet döneminin ilk yarısında östrojen hormonunun etkisi ile rahmin iç tabakası kalınlaşır. Adet döneminin ikinci yarısında progesteron hormonunun etkisi ile bu tabaka daha da kalınlaşır. Rahmin iç tabakası döllenen yumurtanın yerleşebilmesi için hazırlanır. Hamilelik gerçekleşmez ise progesteron ve östrojen düzeyi düşer ve bu tabaka adet kanaması ile dökülmeye başlar.

Düzenli adet dönemi ne demektir? Adetlerimin düzenli olması yumurtladığı mı gösterir mi? Bir önceki adetin başlangıcından bir sonraki adetin başlangıcına kadar geçen süre 26-34 gün sürer ise düzenli olarak kabul edilir. Düzenli adet gören kadınların bir çoğunda yumurtlamada düzenlidir.

Erkekte Üreme
Erkek üreme organları hangileridir? Erkek üreme organları penis ve testislerdir (erkek yumurtalığı). Sperm ve testesteron üreten testisler skrotum adı verilen bir torba içinde yerleşmişlerdir. Spermlerin üretildiği seminifer adı verilen kanalcıklar birleşerek daha büyük kanalları ve epididimis adı verilen kanalı oluştururlar. Sperm bu kanaldan geçerken (epididimis) hareketlilik kazanır. Spermler epidimisden çıktıktan sonra olgunlaşmış ve bir yumurtayı dölleme yeteneği kazanmışlardır.

Erkek üreme organları hangileridir? Penis süngerimsi ve erektil dokudan oluşur. Penisin erektil dokusu cinsel ilişki sırasında kanla dolar ve ereksiyon (sertleşme) gerçekleşir. İdrar ve meni penisde üretra adı verilen kanaldan dışarı çıkar.

Erkek üreme fonksiyonlarında hangi hormonlar rol oynar? Erkek üreme fonksiyonlarını beyindeki hipofiz bezinden salgılanan FSH (folikül uyarıcı hormon) ve LH (luteinize edici hormon) adındaki hormonlar kontrol eder. FSH erkeklerde testisde sperm üretimini sağlar. LH testisde bulunan leydig adı verilen hücreleri uyararak tetesteron adı verilen erkeklik hormonunun salgılanmasını sağlar. Testesteron erkeksi fiziksel karakterlerinin gelişmesini sağlar ve sperm üretimine katkıda bulunur.

Sperm nasıl üretilir? FSH ve tetesteron hormonları Spermleri oluşturan germ hücrelerini (olgunlaşmamış sperm hücreleri) uyarır, bu hücreler bölünür ve olgunlaşır. Spermatogonia-spermatit-spermatozoa diye adlandırılan sperm hücreleri olgunlaşma sırasına göre oluşur. Sperm hücresi üç kısımdan meydana gelir; Baş : Kromozomları (genetik materyali) içerir. Boyun : Sperm hareketliliği için gerekli enerjiyisağlar. Kuyruk : Sperm hareketini sağlar. Sperm 0.05 mm uzunluğunda ancak mikroskop ile gölülebilen bir hücredir.

Sperm ne kadar zamanda üretilir? Spermin üretilmesi 60 gün, epididim adı verilen kanaldan geçmesi 10-14 gün alır.

Meni spermden başka neler içerir?Meni spermlerle beraber prostat ve diğer üreme bezlerinde oluşan sıvıları içerir. Seminal sıvı adı verilen bu sıvı spermin taşınmasına ve beslenmesine yardımcı olur.

Ejekülasyon (boşalma) sırasında neler olur? Penis kökündeki kasların kasılması ile penisden meni fışkırır. Meninin miktarı 1-6 ml arasında değişir. Ejekülasyon anında meni kıvamı koyudur. Prostat bezinden salgılanan enzimler 20-30 dakika içinde meninin sıvılaşmasını sağlar. Sperm rahim ağzı salgısına karışır ve beş dakikada yumurtalık kanallarına ulaşır.

İlişki sırasında ne kadar sperm salınır? Boşalma ile vajene 100-300 milyon arasında sperm bırakılır.

Yumurtanın döllenebilmesi için ne kadar sperme ihtiyaç var? Vajene boşalan spermlerden ancak 25-30 tanesi yumurtanın yakınına ulaşır. Bunlardan bir tanesi yumurtanın zarını delerek geçer ve yumurtayı döller.

Kadın vücudunda sperm ne kadar yaşayabilir? Normalde sperm vajende 2-4 saat yaşar, fakat ilişkiden 16 saat sonra bile vajenden alınan örneklerde canlı sperm görülebilir. Kadında enfeksiyon varsa yada ilişkide kayganlaştırıcı maddeler kullanılmışsa spermler daha kısa süre canlı kalır.

Cinsel perhiz ile sperm sayısı arttırılabilir mi? Boşalma olmazsa spermler belli bir süre sonra döllenme yeteneklerini kaybederler ve dejenere olurlar. Sperm sayısı artsa bile kalitesi değişmez, hatta bozulur. Önerilen cinsel perhiz süresi 2-5 gündür.

Hastalıklar sperm sayısını etkiler mi? Basit bir soğuk algınlığı bile sperm sayısını ve kalitesini bozar. Sperm analizi geçirilen hastalıklar göz önüne alınarak yapılmalı ve analizin sonucunun bozuk olduğu durumlarda üç ay sonra sperm analizi tekrarlanmalıdır.

Sigara ve alkol erkek üreme sağlığını etkiler mi? Sigara ve alkol erkek üreme sağlığını olumsuz etkiler. Sigara sperm sayısını ve hareketliğini azaltır. Alkol ise testesteron seviyesini azaltarak etkisini gösterir. Ayrıca alkolizm impotansın (iktidarsızlığın) önemli bir nedenidir.

İlaçlar sperm sayısını etkiler mi? Ülser, sara, gut, bazı bağırsak hastalıkları ve idrar yolu enfeksiyonları tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar sperm sayısını azaltır. Genellikle ilaçlar kesildikten bir süre sonra sperm sayısı normale döner. Bazı kanserlerin tedavisinde kullanılan ilaçlar kalıcı zarar vererek kısırlığa yol açar. Narkotik (uyuşturucu) ilaçlar hem kısırlık hemde iktidarsızlığa neden olur.

Başka neler sperm üretiminde ve fonksiyonunda bozukluğa neden olur? Sperm üretimindeki ve taşınmasındaki problemler, cinsel ilişki ve boşalmadaki problemler kısırlığa yol açar. Hormonal problemler, inmemiş testis, testislerde yaralanma ve kabakulak gibi enfeksiyonlar, bazı kimyasal maddeler ve ilaçlar sperm üretimindeki bozukluklara neden olabilirler. Sperm taşınmasındaki problemler ise sperm kanallarında enfeksiyon sonrası oluşan tıkanıklıklara bağlıdır. İktidarsızlık ve geri boşalmada kısırlık sebepleri olabilir.

Normal semen analizi nasıl olur? Normal meni miktarı 1,5 ila 6 ml arasında değişir. Sperm sayısının ml'de 20 milyon ve üzeri, hareketliliğin %40 ve üzeri ve normal yapıdaki sperm oranının %14'ün üzerinde olduğu örnekler normaldir.

Gebeliğin oluşabilmesi için kaç tane sperm gereklidir? Bir adet yumurtanın döllenebilmesi için bir adet sperme ihtiyaç vardır fakat spermlerin bir çoğu yumurtaya ulaşmadan önce kadın genital organlarında canlılığını kaybeder. Her ejekülasyonda (boşalmada) 100-300 milyon arasındaki sperm vajinaya boşalır. Sperm yoğunluğu mililitrede 20 milyonda az ise gebelik şansı azalır. Spermin hareketliliğinin, yapısının ve yumurtayı dölleme yeteneğininde çok önemli olduğu unutulmamalıdır.

Sperm ve yumurta nerede ve nasıl karşılaşır? Meni önce çok yoğundur. Boşalmadan 20-30 dakika sonra sıvılaşır. Spermler rahim ağzındaki mukusu geçerek tüplere (yumurtalık kanalları) ulaşır. Sperm ve yumurta tüplerin orta kısmında karşılaşır.

Döllenme nasıl gerçekleşir? Yumurta zona pellusida adı verilen bir zar ile çevrilidir, bunuda korona adı verilen hücreler çevreler. Sperm zona-pellusidayı (yumurta zarı) geçerek yumurta içine girer. Bunu tek bir sperm başarır. Sperm ve yumurta hücreleri 23'er adet kromozom taşır, ve birleştiğinde 46 kromozom tamamlanır.

Döllendikten sonra yumurtaya ne olur? Döllenmiş yumurta 0.1 mm çapındadır. Bir iki gün içinde yumurta 2, 4, 8 ve 16 hücreye bölünür. Döllenmeden 4 gün sonra 0.3 mm çapında morula adı verilen bir hücre topu haline gelir. Morulanın içinde sıvı birikerek blastosist adı verilen yapı oluşur. Döllenmeden 5 gün sonra yumurta rahme ulaşır.

İmplantasyon (nidasyon) nedir? Ne zaman gerçekleşir?İmplantasyon blastosist aşamasındaki döllenmiş yumurtanın rahmin endometrium adı verilen iç tabakasına tutunmasıdır. Yumurtanın döllenmesinden yedi gün sonra gerçekleşir.

Kadınlar adet döneminin her hangi bir döneminde gebe kalabilirler mi? Hayır. Kadınlar sadece yumurtlama döneminde, yani adetin 12-16 (adet döneminin ortasında) günlerinde gebe kalabilir.

Yumurtlama dönemini nasıl anlayabilirim? Yumurtlama dönemini hormon testleri, vücut ısısı takibi, rahim ağzındaki salgının incelenmesi ve gelişen folikülün (içinde yumurtanın büyüdüğü kesecik) ultrasonografik olarak incelenmesi ile tesbit edilebilir.

Zamanlı cinsel ilişki ile gebelik şansımı arttırabilir miyim? Evet arttırabilirsiniz. Adet dönemleriniz düzenli ise bunu ayarlamak daha kolay olur. Adet döneminin yumurtlamadan sonraki kısmı 14 gün sürer. Son altı ay içinde adet dönemleri en az 27 en çok 32 gün süren kişilerin 13 ve 18 günler arasında yumurtladığı var sayılır. Bu çiftlere 12 ila 19 uncu günler arasında gün aşırı ilişki kurmaları önerilir.

Sık cinsel ilişkide bulunmak ve orgazm hamilelik şansını etkiler mi? Yumurtlama döneminde her 36-48 saat ara ile ilişkide bulunulması önerilir. Orgazm ile alakası yoktur.

Hamile kalabilmek için cinsel ilişkide uygulanması gereken özel bir pozisyon var mı? Meni vajinaya ulaştıktan sonra cinsel ilişki pozisyonu önemli değildir.

İlişkiden sonra meninin çoğunun dışarıya aktığını hissediyorum bu gebeliği engeller mi? Hayır engellemez. Yirmi dakika içinde meni sıvılaşır ve bir kısmının vajenden dışarı akması normaldir.

İlişkiden sonra bir süre uzanmak gebelik şansını arttırır mı? Hayır spermin tüplere doğru olan hareketini kadının pozisyonu belirlemez.

Yumurtlama döneminde cinsel ilişkide bulunulduğunda gebelik kesin midir? Hayır, her adet döneminde gebe kalma şansı %15-25 arasında değişir.

Rahim filmi çekilmesi kadınların gebe kalmasına yardımcı olur mu?Rahim filmi çekilirken tüplere verilen boyanın hafifçe tıkalı tüpleri açmakta yardımcı olduğuna inanılır. Fakat bu kanıtlanamamıştır. Rahim filmi ancak kısırlığın nedeninin tespit edilmesine ve uygun tedavinin başlanmasına yardımcı olur.

Tiroid hormonlarını içeren ilaçların kullanılması gebelik şansını arttırır mı? Tiroid bezinin yeteri kadar çalışmadığı durumlar haricinde bu hormonların kullanılması gebelik şansını arttırmaz.

Normal bir kadının gebe kalması ne kadar sürer? Genç bir kadının her adet döneminde ve düzenli cinsel ilişkide bulunduğu takdirde gebe kalma şansı % 20'dir. Korunmayan çiftlerin bir çoğu ilk 6 ay içinde gebe kalır. 35 yaş üzerindeki kadınlarda bu sürer uzar.

İnfertilite (Kısırlık) ne demektir? Basit olarak kısırlık bir yıl süresince çiftin korunmamasına rağmen gebeliğin elde edilemediği durumdur.

Kadının yaşı ilerledikçe gebelik şansı azalır mı? Yaş ilerledikçe düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilene dek geçen süre uzar. 25 yaşındaki bir kadın genellikle 2-3 ay içinde gebe kalırken, 35 yaşın üzerindeki normal kadınlarda bu süre 6 aydan uzun sürebilir.

Erkekeler de de yaş ilerleyince üreme sağlığı bozulur mu? Erkeklerde de 60 yaş üzerinde sperm sayı ve kalitesinde azalma görülebilir.

Kısırlığın sık görülen nedenleri nelerdir? Çiftlerde kısırlık erkek, kadın veya her ikisindeki problemlere bağlı olabilir. Kısır çiftlerin %30'u erkeğe bağlı, %30'u kadına bağlı nedenler ile çocuk sahibi olamamaktadır. Çiftlerin % 40'ında ise kısırlık her ikisinde ki problemlere bağlıdır. Erkek eşte sperm sayısının, hareketliliğin veya normal yapıdaki spermlerin azalması, menide hiç sperm olmaması kısırlık nedenidir. Ayrıca iktidarsızlık ve geriye boşalmada kısırlık nedeni olabilir. Kadın eşde ise yumurtlamanın olmaması, endometriozis (karın içine kanama yapan bir kadın hastalığı), tüplerin tıkalı olması ve rahimde myomların bulunması kısırlık nedenidir.

Kısırlık günümüzde daha mı yaygınlaştı? Günümüzde evlenme yaşı arttığı için ve evlenen çiftler çocuk yapmayı erteledikleri için kısırlık daha sık görülmekte. Ayrıca enfeksiyonların artması tüplerde tıkanıklığa neden olarak kısırlığa yol açar. Son zamanlarda yapılan çalışmalarda her altı çiften birinin kısırlık problemi olduğunu göstermiştir.

Geriye dönük rahim kısırlık nedeni midir? Kadınların %20'sinde rahim geriye dönüktür. Eğere rahim çevre organlara olan yapışıklıklarından dolayı geriye dönük ise, bu yapışıklıklara bağlı kısırlık söz konusudur.

Şişmanlık kısırlığa neden olur mu? Hayır, bir çok şişman kadın kısır değildir. Fakat, şişmanlık polikistik over hastalığı ve anormal hormon üretimi ile ilişkilidir.

Doğum kontrol hapı kullanan kadınlar sonradan gebe kalmakta zorlanır mı? Doğum kontrol hapını kullanmayı bıraktıktan sonra gebeliğin gerçekleşebilmesi için bir kaç ay geçebilir. Özellikle ileri yaş kadınlarda bu durum daha belirgindir. Bu etki geçicidir.

Rahim içi araç (spiral) kullananların daha sonra gebe kalmaları zor mudur? Genellikle bir problem olmaz. Fakat, rahim içi araç kullanmak enfeksiyona yol açarak tüplerde tıkanıklığa neden olabilir. Rahim içi araç kullanırken artan kanama veya ağrı bir problem olduğunu gösterir.

Stres kısırlığa neden olur mu? Stres genelde kısırlığın sonucudur. Fakat çok ağır stres yumurtlamada problemlere ve cinsel ilişki sıklığının azalmasına neden olur.

İnfertilite tedavisi gören çiftlerin gebe kalma şansı nedir? Bu çiftin problemine bağlıdır. Bazı nedenler çok kolay tedavi edilirken, diğerlerinde gelişmiş tekniklerin kullanılması ve zaman gerekebilir.

Çiftler kısırlık nedeni ile doktora başvurmadan ne kadar beklemeli? Sağlıklı çiftlerin her ay gebe kalma şansı %20'dir. Çiftlerin yarısından çoğu 6 ay içinde gebelik elde eder. Eğer herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulamadan 18 aydır düzenli cinsel ilişkide bulunmanıza rağmen gebelik elde edemiyorsanız, doktora başvurmanız gerekir.

Bu kadar uzun süre beklememesi gereken çiftler var mı? Eğer çiftler herhangi bir problemden şüpheleniyorsa, örneğin kadın eşin adetleri çok düzensiz veya yoksa, enfeksiyon öyküsü veya adet kanamaları ve ilişki sırasında şiddetli ağrı yakınması varsa, erkek eşde ise inmemiş testis, testislerden geçirilmiş operasyon veya testislerde yaralanma öyküsü varsa doktora hemen başvurmak gerekir. Doktora hemen başvurması gereken diğer grup ise kadın eşin 35 yaşın üzerinde olduğu çiftlerdir, gebe kalabilme şansı ilerleyen yaşla azaldığı için bu çiftler vakit kaybetmemelidir.

Çiftler doktora beraber mi gitmeli? Çocuk sahibi olamamanıza neden olan problem kadın eşde, erkek eşde veya her iki eşte birden olabileceği için doktora mutlaka çiftlerin beraber başvurmaları gerekir.

Doktor ne gibi soruları sorar? Kadın eşe yöneltilecek sorular; Kadının yaşı, ne kadar zamandır çocuk istendiği, önceden bir gebeliğin olup olmadığı, adet dönemlerinin düzeni, kanama miktarı, süresi, ağrı ve diğer yakınmaların olup olmadığı kadın eşe yöneltilecek sorulardır. Bunun yanında, akıntı, ilişkide ağrı, geçirilmiş enfeksiyonlar, geçirilmiş operasyonlar hakkında bilgi istenir. Erkek eşe yöneltilecek sorular; Erkeğin genel sağlık durumu, geçirilmiş önemli hastalık ve operasyonlar , kabakulak enfeksiyonu geçirdiyse hangi yaşta geçirdiği, inmemiş testis veya testislere travma öyküsünün olup olmadığı, erken boşalma ve impotans (iktidarsızlık) gibi cinsel fonksiyon bozukluklarının varlığına ilişkin sorular sorulacaktır.

Muayene olmak gerekir mi? Fizik muayene kısırlık araştırmalarının en önemli basamaklarından biridir. Kadın eşin jinekolojik muayenesi, ultrasonografik incelemesinin yapılması, rahim ağzından örnek alınarak patolojik inceleme yapılması ve mikrobiyolojik araştırmalar için örnek alınması gerekir. Erkek eşin ise testisleri muayene edilerek gerektiğinde ultrasonografik inceleme yapılır.

Yumurtladığı mı nasıl anlayacağım? Düzenli adet dönemleri ve kanamaları olan kadınların bir çoğu yumurtlar. Yumurtlama döneminde artan östrojen hormonuna bağlı hafif bir ağrı hissedilebilir.

Yumurtlamanın tespit edilebilmesi için hangi testler yapılabilir?Yumurtlamanın tespit edilebilmesi için bazal vücut ısı çizelgesinin tutulması, ultrasonografik incelemeler, endometrial biopsi (rahmin iç tabakasından parça alınması) ve kanda Progesteron hormon düzeyi belirlenebilmesi kullanılan yöntemlerdir.

Bazal vücut sısı çizelgesi nasıl tutulur, güvenilir midir? Bazal vücut ısısı sabah uykudan uyanıldığında ölçülen vücut ısısıdır. Adet kanamanızın başladığı günden itibaren sabahları vücut ısınızı ölçerek bu çizelgeyi hazırlayabilirsiniz. Isı dil altından termometre aracılığı ile ölçülerek not edilmelidir. Yemek yemek, içmek, ağzı çalkalamak ısıyı değiştirir. Size hekiminizin vereceği tablolara, gelecek ayki adet kanamanızın başlangıcına dek her sabah vücut ısınızı kaydetmeniz gerekir. Bu tabloyu hazırladığınızda adet döneminizin ikinci yarısında vücut ısınızın 1-1.5 derece daha yüksek olduğunu görürsünüz. Vücut ısısı yumurtlama gerçekleştikten sonra progesteron hormonunun etkisi ile yükselir, ve gebelik gerçekleşirse yüksek olarak devam eder. Yumurtlamanın olmadığı vakalarda vücut ısısında da pek değişiklik olmaz. Bu yöntem yumurtlamanın olup olmadığının tespit edilmesi için kullanılan çok kaba bir yöntemdir. Bazı vakalarda yumurtlama olduğu halde vücut ısısında artış olmayabilir. Bu tablolara göre cinsel ilişkinin zamanını belirlemek bazen yanıltıcı olabilir. Günümüzde yumurtlamanın tespit edilmesinde daha hassas testler kullanılmaktadır.

Ultrasonografi incelemesi nedir? Ultrasonografik incelemelerde ses dalgaları kullanılarak iç organlar hakkında bilgi sahibi olunur. Hasta radyasyona maruz kalmadığı için güvenilir bir incelemedir. Abdominal (karından) veya vajinal ultrasonografi yapılabilir. Karından yapılacak incelemelerde hastanın mesanesinin dolu olması gerekir. Dolu mesane barsakları iterek üreme organlarının görülmesini kolaylaştırır. Vajinal ultrasonografik incelemeler için mesanenin dolu olması gerekmez. Vajinal ultrasonografi ile üreme organları daha iyi incelenebilir.

Yumurtlama ultrasonografi ile nasıl belirlenir? Adet döneminizin 3. veya 4. günü ilk inceleme yapılır, yumurtalıklarda kist varsa bu inceleme sırasında belirlenir. Hasta herhangi bir ilaç kullanmıyorsa adet döneminin 8. ve 10. günleri arasında inceleme tekrarlanır. Bu günden sonra yumurtlama gerçekleşene kadar inceleme her gün tekrarlanır. Büyüyen folikülün çapı 18-26mm arasında iken yumurtlama gerçekleşir. Rahim içinde endometrium adı verilen tabakada östrojen hormonun etkisi ile kalınlaşır ve döllenen yumurtanın tutunabilmesi için hazırlanır.

Ultrasonografi diğer kısırlık nedenlerininde ortaya çıkarılmasın da yardımcı olur mu? Çocuk sahibi olamayan kadınlarda kısırlık nedenin araştırılmasında ultrasonografik inceleme çok önemlidir. Rahim ve yumurtalıklar değerlendirilerek kısırlığın nedenleri hakkında fikir sahibi olunabilir. Hormon eksikliği olan veya erken menapoza girmiş kadınlarda yumurtalıklar küçük, rahim ufak ve rahmin iç tabakası incedir. Polikistik over sendromu vakalarında ise yumurtalık normalden büyüktür ve bir çok kist içerir. Bu vakalarda rahim büyümüş ve endometrium kalınlaşmıştır.

HSG Servikal mukus nedir, postcoital test nasıl yapılır?Rahim ağzındaki bezlerin salgıladığı sıvıya servikal mukus denir. Bu sıvının yoğunluğu adet dönemi boyunca değişir. Adet döneminin büyük bölümünde bu sıvı çok yoğundur, bakterilerin rahme girmelerin engelleyen bir tıkaç oluşturur. Yumurtlamadan 5 gün önce mukus miktarı artar ve yoğunluğu azalır, sıvılaşır. Yumurtlamadan 24 saat sonra mukusun kıvamı yine koyulaşır.

Postcoital test nasıl yapılır? Postcoital test cinsel ilişkiden 6-12 saat sonra rahim ağzındaki mukustan örnek alınarak yapılır. Bu örnek mikroskop ile incelenir, ve bu örnekteki sperm sayısı ve spermlerin canlılığı belirlenir.

Kısırlık cinsel hayatı olumsuz etkiler mi? Kısırlık araştırmalarında ve tedavisinde , zamanlı cinsel ilişki önerilir. Bu çiftlerin kendilerini baskı altında hissetmesi ve ilişkide zorlanması çok doğaldır.

HSG (rahim filmi) incelemesi nedir, nasıl yapılır? Histerosalpingografi olarak adlandırılan radyolojik incelemede, rahim ağzından içeriye verilen boyanın tüplerden geçişi izlenir. Bu sırada çekilen röntgen filmleri incelenerek tüplerin durumu hakkında bilgi sahibi olunur. Tüplerde tıkanıklık varsa boya tüplerden geçmez. Bu inceleme sırasında hastaya verilen radyasyon çok azdır, ve zarasızdır. Hastaların bir kısmı hafif bir ağrı hisseder, işlem sırasında anestezi verilmesine gerek yoktur. HSG incelemesi ile rahim içide değerlendirilir. Kısırlık nedeninin araştırılmasında HSG ve laparoskopi birbirini tamamlar.

Laparoskopi nedir? Üreme organlarının detaylı olarak incelenebilmesini sağlayan bir cerrahi yöntemdir. Laparoskopik inceleme çocuğu olmayan çiftlerin değerlendirilmesinde en önemli basamaklardan biridir. Genel anestezi altında gerçekleştirilen bu işlem yaklaşık yarım saat sürer ve hasta aynı gün içinde taburcu edilebilir.

Laparoskopi ile hangi hastalıklar tespit edilebilir? Laparoskopi ile endometriozis (karın içine kanama yapan bir hastalık), rahim tümörleri, yumurtalık kistleri, dış gebelik ve yapışıklıklar gibi birçok kadın hastalığı teşhis edilebilir. Göbeğin hemen altından karın içine yönlendirilen teleskop benzeri optik bir cihaz ile karın içi organlar bir kaç kez büyütülmüş olarak izlenebilir. Cerrah rahmi, yumurtalık kanallarını, yumurtalıkları ve karın zarlarını ayrıntılı olarak inceler.

Laparoskopi tedavi amaçlı kullanılır mı? Laparoskopi karın içeresindeki üreme organlarının değerlendirilmesi yanında hastalıkların giderilmesi için de kullanılabilir. Laparoskopi sırasında üreme organlarında bir anormallik saptanırsa kansız bıçaksız ameliyat ile giderilir. Böylelikle hasta daha az ameliyat stresine maruz kalır ve iyileşme hızlıdır.

Laparoskopi nasıl yapılır? Göbek altından ince bir fiberoptik teleskop ile tüm karın içi organlar görüntülenir ve ikinci bir küçük delik aracılığı ile organlara ulaşılarak gerekli işlemler yapılır. Karın içi organlar incelendikten sonra rahim içerisine verilen özel bir ilaç ile üreme kanallarının açık olup olmadığı anlaşılır. Kanallarda tespit edilen yapışıklık ve tıkanıklıklar giderilir. Yapışıklıklar rahim, yumurtalıklar, üreme kanalları, bağırsaklar ve karın zarları arasında olabilir. Bu organların birbirine yapışması organların sağlıklı hareket etmelerini engelleyerek fonksiyonlarını kısıtlar. Karın içi yaralar, kanama yapan endometriozis odakları ve dış gebelik de laporoskopi ile tedavi edilebilir. Laparoskopik olarak kapalı olan kanalların açılması da mümkündür. Ayrıca kısırlığa neden olan yumurtalık kistleri, rahim tümörleride (myom) laparoskopik olarak giderilebilir. Bu cerrahi işlemler sırasında lazer, elektrokoter ve dikişler kullanılır. Bazı cerrahi laparoskopi girişimlerinden bir kaç hafta veya bir kaç ay sonra ikinci bir laparoskopi sonucu görmek için yapılabilir. Böylelikle cerrah hastalığın tekrar edip etmediğini belirleyebilir. Laparoskopi sonrasında hasta en geç bir kaç gün içinde işine dönebilir.

Hamile iken laparoskopi yapılırsa zararı olur mu? Adet döneminin ikinci yarısında laparoskopi uygulandığında hastanın gebe olma olasılığı vardır. Genellikle laparoskopi gebeliğe zarar vermez fakat emin olabilmek için laparoskopinin uygulanacağı ay çiftin korunması önerilir.

Histeroskopi nedir? Histereskopi rahim içinin değerlendirilmesinde kullanılan en modern teşhis ve tedavi yöntemidir. İnce fiberoptik bir teleskop ile vajinal yoldan rahim içerisine girilerek tüm anormallikler teşhis edilir ve aynı seansta bu anormallikler cerrahi olarak giderilebilir. Bu işlemde, laporoskopi gibi kansız ve bıçaksız ameliyat türüdür. Hastalar bu işlemi çok rahat tolere ederler. İşlem çoğu zaman lokal, bazen de genel anestezi altında yapılır. Histeroskopi ile rahim içi polipler (aşırı büyüme gösteren et parçaları), septum (rahmi bölen perde) ve myomlar giderilebilir. Böylelikle hasta bunların neden olabileceği kısırlık, ağrı ve düzensiz kanamalardan kurtulur. İşlemden bir iki gün sonra hasta her zaman ki aktivitesini yapabilir.

Sperm analizi niye gerekir, neleri içerir? Kısırlık vakalarının üçte biri erkek faktörüne bağlı olduğu için, çocuğu olmayan çiftlerin incelenmesinde sperm analizi ilk basamaklardan biridir. İki ila beş günlük cinsel perhiz sonrasında mastürbasyon ile alınan meni örneği incelenir. Örnek alındıktan sonra bir saat içinde labarotuvara ulaştırılmalıdır. Özellikle soğuk havalarda örneğin vücuda temas ederek taşınması uygundur. Sperm analizinde, mililitredeki sperm sayısı, spermlerin hareketliliği ve yapıları değerlendirilir. Ayrıca meninin miktarı, asiditesi, ve içerdiği yuvarlak hücreler değerlendirilir. Gerekli görüldüğünde antisperm antikor testleri ve mikrobiyolojik incelemeler yapılır.

Normal sperm analizi nasıl olur? Miktarı: 1.5-6.5 ml, Sperm konsantrasyonu: 20 milyon/ml, Sperm hareketliliği: %50 ve daha fazla, Sperm yapısı: %14 normal yapı ( Kruger kriterlerine göre) Sperm analizi sonrasında yukarıdaki değerlerin bulunması gebeliğin oluşacağını kesin olarak göstermez. Sperm konsantrasyonu 10 milyon/ml olan erkeklerin eşlerinde gebelik gerçekleşebilirken, sperm konsantrasyonu 60 milyon/ml olan erkeklerin eşleri gebe kalamayabilir.

Sperm analizinin bir defa yapılması yeterli midir? Sperm üretimini ısı, sigara, alkol, ilaçlar ve enfeksiyonlar gibi birçok faktör etkilediği için normal olmayan örneklerin analizi birer ay ara ile iki veya üç kez yapılmalıdır.

Testis (yumurtalık) biopsisi niye yapılır? Menide hiç spermi olmayan hastaların testislerinden alınan bir parça incelenerek sperm üretiminin olup olmadığı tespit edilir. Eğer kanallardaki tıkanıklık tespit edilmişse bu incelemeye gerek olmadan hemen tedaviye geçilebilir.

Kısırlık araştırmalarında hangi hormon testleri yapılır? Kadınlarda kandaki FSH (folikül uyarıcı hormon), LH (luteinize edici hormon), östrodiol (kadınlık hormonu), prolaktin (süt üretimini sağlayan hormon), testesteron (erkeklik hormonu), DHEA-S (böbrek üstü bezlerden üretilen hormon) ve progesteron ( adet döneminin ikinci yarısında salgılanan hormon) düzeyleri belirlenir.

Bu hormon düzeyleri niye ölçülür? Hastanın adetleri düzensiz, az veya yok ise bu hormon düzeyleri ölçülerek bu düzensizliklerin nedeni ve yumurtalıkların durumu hakkında fikir edinilebilir. Yumurtalıkları yeteri kadar çalışmayan ve menapozdaki kadınlarda FSH yüksekir ve östrodiol düzeyi düşer.

Serum progesteron düzeyi neyi gösterir? Serum progesteron düzeyi ölçülerek o adet döneminde yumurtlamanın olup olmadığı belirlenir. 28 günlük bir adet döneminin 21. günde kandaki progesteron düzeyi ölçülür. 30 nmol/L'nin (10ng/ml) üzerindeki değerler yumurtlamanın olduğunu gösterir.

Yumurtlamayı belirlemek için başka hangi test yapılabilir? LH düzeyi yumurtlamadan 38 saat önce yükselir, dolayısı ile beklenen yumurtlamadan 24-36 saat önce kan veya idrarda yapılan testler ile yükselme belirlenebilir. Ovulasyon indüksiyonu (yumurtlamanın uyarılması tedavisi) yapılırken niye birçok kan testi yapılması gerekir? Verilen hormon ilaçları ile yumurtalıklar uyarılırken folikül (içinde yumurtanın geliştiği kesecik) gelişiminin izlenmesi için östrodiol düzeyleri ölçülür. 21. günde de progesteron düzeyi ölçülerek yumurtlamanın olup olmadığı belirlenir.

Yumurtlama olmamasının nedeni nedir? Salgılanan hormonlar ile yumurtalıklardan her ay yumurtlamanın gerçekleşmesini sağlayan hipotalamus, hipofiz bezi ve yumurtalıklar arasında ki bağlantının bozulduğu birçok durum yumurtlamayı bozar. Beyinde ki bu yapılarda ki problemler veya yumurtalıkların hormonlara cevap vermemesi durumunda yumurtlama gerçekleşmez. Ayrıca tiroid bezi ve böbrek üstü bezlerdeki bozukluklar, stres, aşırı kilo kaybı veya kilo artışı yumurtlama düzensizliklerine yol açar.

Adet görülmemesi yumurtlamanın olmadığını mı gösterir? Evet, eğer hamilelik yoksa adet görülmediği zaman yumurtlamada olmaz. Altı ay veya daha uzun bir süre adet görülmediği durumlara amenore denir, bu durumda yumurtlamada olmaz. Amenore kürtaj, veya diğer cerrahi girişimler sonunda rahmin içinde oluşan yapışıklıklara bağlı rahmin iç tabakasının gelişmediği durumlarda da görülür. Bu vakalarda yapışıklıklar cerrahi ile düzeltilirek, bir süre östrojen hormonu kullanıldığında adetler geri döner.

Adetlerin düzensiz olması yumurtlamanın olmadığını mı gösterir? Altı haftadan uzun aralıklarla adet görüldüğü durumlara oligomenore denir. Bu hastaların çoğunda yumurtlama yoktur veya çok nadirdir. Bu durumda gebelik şansı da düşüktür.

25 yaşında ve hormon ilacı kullanmadan adet göremeyen bir hasta gebe kalabilir mi? Evet, kalabilir. Hiç adet görmemiş kadınlarda ki duruma primer amenore adı verilir. Primer amenorenin birçok nedeni vardır.Tedavi ile çocuk sahibi olabilme şansı nedene bağlıdır. Yumurtalıklarda ki erken yetmezlik, beyinden hormonların yeteri kadar salınamaması, polikistik over hastalığı, prolaktin hormonun (süt üretimini sağlayan hormon) yüksekliği, aşırı kilo, ve konjenital anomaliler primer amenoreye neden olur.

Otuz yaşına dek düzenli adet gören bir kadın son iki yıldır adet görmemesinin nedeni nedir?Böyle durumlara sekonder amenore denir. Polikistik over hastalığı, yumurtalıklarda ki erken yetmezlik, aşırı kilo, prolaktin hormonun (süt üretimini sağlayan hormon) yüksekliği, aşırı ekzersiz, hipofiz bezinin çalışmaması sekonder amenoreye neden olur.

Üreme Kanallarında Tıkanıklık Tüplerdeki hasara neler yol açar? Tüplerdeki tıkanıklık kısırlığın en önemli nedenlerinden biridir. Geçirilmiş enfeksiyonlar tüplerde tıkanıklığa neden olabilir. Bir çok bakterinin neden olabileceği üreme organlarındaki yaygın enfeksiyon tüplerde iltihaplanma ve şişmeye neden olabilir. Cinsel temas yolu ile geçen hastalıklarda tüplerde tıkanıklığa yol açabilir. Rahim içi araç kullanan kadınlarda, düşük sonrası geçirilen enfeksiyonlarda ve apandisiti patlayan kadınlarda tüplerde tıkanıklık daha sık görülür. Karın içine kanamalara neden olan endometriozis hastalığıda tüplerde tıkanıklığa yol açabilir.

Tüplerdeki tıkanıklık kısırlığa nasıl yol açar? Yapışıklıklar tüplerin şeklini ve yumurtalıkla olan ilişkisini bozar. Yumurtanın tüplere alınması ve tüplerde ilerlemesi zorlaşır.

Çocuk sahibi olamayan kadınların yüzde kaçında tüplerde tıkanıklık görülür? Çocuk sahibi olamayan kadınları %30'unda tüplerde tıkanıklık görülür.

Üreme organlarındaki enfeksiyonun bulguları nelerdir? Akut enfeksiyonlarda ateş, ağrı, kötü kokulu akıntı ve fazla kanama görülebilir. Tüplerde yapışıklığa neden olan enfeksiyonlar genellikle kronik enfeksiyonlardır. Bu enfeksiyonlar genellikle bulgu vermez, zamanında tedavi edilemediği için tüplerde yapışıklığa neden olur.

Tüplerde tıkanıklık olduğu nasıl anlaşılır? Çocuğu olmayan kadınların değerlendirilmesinde tüpler mutlaka incelenmelidir. Tüpteki problemlerin belirlenmesinde rahim filmi ve laparoskopi kullanılabilir.

Tedavi amacı ile hangi operasyonlar yapılır? Tüplerdeki hasarın tipine göre en sık görülen hasar tüplerin etrafındaki yapışıklıklardır. Bu durumda adezyoliziz (yapışıklıkların açılması işlemi) uygulanabilir. Bu işlem laparoskopik olarak (kansız bıçaksız ameliyat) uygulanabilir. Eğer tüpün orta kısmında tıkanıklık varsa tüpün bir kısmı çıkarılır ve iki uç birleştirilir. Bu operasyonların başarısını tüplerdeki tıkanıklık ve hasarın derecesi, hastanın yaşı, kısırlığa neden olan diğer problemelerin varlığı ve cerrahinin şekli etkiler.

Tüplerimden biri sağlıklı ise gebe kalabilir miyim? Evet, gebe kalabilirsiniz.

Önceden tüplerini bağlatan kadınlar tekrar çocuk sahibi olabilir mi? Bu tubal sterilizasyon adı verilen cerrahi kısırlaştırma operasyonunun cinsine bağlıdır. Cerrahi koter ile tüpler yakıldığında veya tüplerin fimbiriya adı verilen uç kısımları çıkarıldığında tekrar gebe kalma şansı düşüktür. Bu vakalarda yardımcı üreme teknikleri ile çocuk sahibi olabilirler.

Tubal sterilizasyon cerrahi olarak düzeltildikten sonra dış gebelik riski artar mı? Tüplere yapılan tüm cerrahi girişimlerden sonra dış gebelik riski artar. Hasar gören tüpler cerrahi bir işlemle açılsa dahi yapıları bozulduğu için döllenen yumurta içlerinden rahat geçemez ve dış gebelik riski artar.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder